धलाइमण्डलम्
धलाइमण्डलं (फलकम्:Lang-bn फलकम्:Lang-en) त्रिपुराराज्ये स्थितं मण्डलम् । अस्य मण्डलस्य केन्द्रम् आमबाशा(Ambassa) इत्येतन्नगरम् ।
भौगोलिकम्
धलाइमण्डलस्य विस्तारः २,५२३ चतुरस्रकिलोमीटर्मितः अस्ति । अस्य मण्डलस्य पूर्वदिशि उत्तरत्रिपुरामण्डलं, पश्चिमदिशि खोवइमण्डलम्, उत्तरदिशि उनाकोट्टीमण्डल, दक्षिणदिशि बाङ्गलादेशः अस्ति ।
जनसङ्ख्या
धलाइमण्डलस्य जनसङ्ख्या(२०११) ३,७८,२३० अस्ति । अस्मिन् १,९४,५४४ पुरुषा:, १,८३,६८६ महिला: च सन्ति । अस्मिन् मण्डले चतुरस्रकिलोमीटर्मिते क्षेत्रे १५८ जनाः वसन्ति अर्थात् अस्य मण्डलस्य जनसङ्ख्यासान्द्रता प्रतिचतुरस्रकिलोमीटर् १५८ जनाः । २००१-२०११ दशके अस्मिन् मण्डले जनसङ्ख्यावृद्धिः २२.८५% आसीत् । अत्र पुं-स्त्री अनुपातः १०००-९४४ अस्ति । अत्र साक्षरता ८५.७२ % अस्ति । मण्डलेऽस्मिन् ८९% जना: ग्रामेषु निवसन्ति ।
ऐतिहासिकं किञ्चित्
मण्डलमिदं १९९५ तमे वर्षे संस्थापितमस्ति ।
उपमण्डलानि
अस्मिन् मण्डले पञ्च-उपमण्डलानि सन्ति । तानि-
- आमबाशा
- सलेमा
- मनु
- छामनु
- डम्बरनगरम्
लोकजीवनम्
मण्डलेऽस्मिन् लेमङ्ग बुमानी, धमेल, हजागिरी इत्येतानि विशिष्टानि नृत्यानि प्रचलन्ति ।
वीक्षणीयस्थलानि
अस्मिन् मण्डले बहूनि प्रसिद्धानि वीक्षणीयस्थलानि सन्ति । तानि -
- ब्रह्मकुन्द, सिन्हा
- खोवल
- बिशालनगरम्
- नीरमहाल
- त्रिषा
- लोङ्गथलाइ मन्दिरम्
- कमलेश्वरी मन्दिरम्
- रास मेला