टोङ्कमण्डलम्
टोङ्कमण्डलं (फलकम्:Lang-hi, फलकम्:Lang-en) राजस्थानराज्ये स्थितं किञ्चन मण्डलम् अस्ति । अस्य मण्डलस्य केन्द्रम् अस्ति टोङ्क इत्येतन्नगरम् ।
भौगोलिकम्
टोङ्कमण्डलस्य विस्तारः ७,१९४ चतुरस्रकिलोमीटर्मितः अस्ति । अस्य मण्डलस्य पूर्वे सवाई माधोपुरमण्डलं, पश्चिमे अजमेरमण्डलम्, उत्तरे जयपुरमण्डलं, दक्षिणे बून्दीमण्डलम् अस्ति । अस्मिन् मण्डले ६१ मिल्लीमीटर्मितः वार्षिकवृष्टिपातः भवति ।
जनसङ्ख्या
२०११ जनगणनानुगुणं टोङ्कमण्डलस्य जनसङ्ख्या १४,२१,७११ अस्ति । अस्मिन् मण्डले प्रतिचतुरस्रकिलोमीटर्मिते १९८ जनाः वसन्ति अर्थात् अस्य मण्डलस्य जनसङ्ख्यासान्द्रता प्रतिचतुरस्रकिलोमीटर् १९८ जनाः । २००१-२०११ दशके अस्मिन् मण्डले जनसङ्ख्यावृद्धिः १७.३३% आसीत् । अत्र पुं-स्त्री अनुपातः १०००-९४९ अस्ति । अत्र साक्षरता ६२.४६ % अस्ति ।
उपमण्डलानि
अस्मिन् मण्डले सप्त उपमण्डलानि सन्ति । तानि-
- दियोली
- मलपुरा
- निवाई
- तोडरायसिङ्घपुर/तोडरायसिंहपुर
- टोङ्क
- उनियारा
- पीपलू
वीक्षणीयस्थलानि
अस्मिन् मण्डले बहूनि प्रसिद्धानि वीक्षणीयस्थलानि सन्ति । तानि -
- टोङ्क जमा मस्जिद्
- सुनहरी कोठी
- देवनारयणमन्दिरम्
- कल्याणजी-मन्दिरम्
- जलदेवीमन्दिरम्
- बदरीनाथमन्दिरम्
- कल्पवृक्ष
- जैनमन्दिरानि
- घण्टा घर
- राजमहल
- शिवाजी उद्यानवनम्
इत्यादीनि ।