जयपुरमण्डलम्
जयपुरमण्डलं (फलकम्:Lang-hi, फलकम्:Lang-en) राजस्थानराज्ये स्थितं किञ्चन मण्डलम् अस्ति । अस्य मण्डलस्य केन्द्रमस्ति जयपुरम् इत्येतत् नगरम् ।
भौगोलिकम्
जयपुरमण्डलस्य विस्तारः ११,१५२ चतुरस्रकिलोमीटर्मितः अस्ति । अस्य मण्डलस्य पूर्वे अलवरमण्डलं, दौसामण्डलं च , पश्चिमे अजमेरमण्डलम्, उत्तरे सीकरमण्डलं, दक्षिणे टोङ्कमण्डलम् अस्ति । अस्मिन् मण्डले ४५९.८ मिल्लीमीटर्मितः वार्षिकवृष्टिपातः भवति ।
जनसङ्ख्या
२०११ जनगणनानुगुणं जयपुरमण्डलस्य जनसङ्ख्या ६६,६३,९७१ अस्ति । अस्मिन् मण्डले प्रतिचतुरस्रकिलोमीटर्मिते ५९८ जनाः वसन्ति अर्थात् अस्य मण्डलस्य जनसङ्ख्यासान्द्रता प्रतिचतुरस्रकिलोमीटर् ५९८ जनाः । २००१-२०११ दशके अस्मिन् मण्डले जनसङ्ख्यावृद्धिः २६.९१% आसीत् । अत्र पुं-स्त्री अनुपातः १०००-९०९ अस्ति । अत्र साक्षरता ७६.४४ % अस्ति ।
उपमण्डलानि
अस्मिन् मण्डले त्रयोदश उपमण्डलानि सन्ति । तानि-
- जयपुर
- आमेर
- बस्सी
- चक्षु
- चोमू
- मोजमबाद
- जमवा रामगढ
- फागी
- फुलेरा
- कोतपुतली
- सङ्गनेर
- शाहपुर
- विराटनगर
वीक्षणीयस्थलानि
अस्मिन् मण्डले बहूनि प्रसिद्धानि वीक्षणीयस्थलानि सन्ति । तानि -
- हवा महल
- जन्तर मन्तर
- गोविन्द देवजी मन्दिरम्
- सरगासूली
- रामनिवास उद्यानवनम्
- भद्रकालीमन्दिरम्
- आमेर किला
- जयगढ किला
- सिटी पैलेस
- रामबाग विशिप