कोचबिहारमण्डलम्

कोचबिहार पश्चिमबङ्गराज्ये स्थितम् एकं मण्डलम् । अस्य मण्डलस्य केन्द्रं कोचबिहार नगरम् । आयतनदृष्ट्या मण्डलमिदं राज्यस्य त्रयोदशतमम् । जनसंख्यादृष्ट्या च षोडशतमम् मण्डलम् । कोचबिहारमण्डलस्य उत्तरे जलपाइगुडिमण्डलम्; दक्षिणे बाङ्गलादेशः; पूर्वे असमराज्यम् एवञ्च पश्चिमे जलपाइगुडिमण्डलम् अस्ति । सुनिर्दिष्टं भूखण्डं विहाय अपि अस्मिन् मण्डले इतःस्ततः विक्षिप्तांशाः सन्तिफलकम्:Rp

इतिहासः

कोचबिहारस्य राज्ञः प्रतीकचिह्नम्

वर्तमानं कोचबिहारमण्डलम् अतीतकाले वृहत्तरस्य कामरूपराज्यस्य प्रदेशः आसीत् । १७७२ तमे वर्षे कोचबिहारमण्डलं ब्रिटिशभारतस्य एकं करदराज्यम् अभवत् । १९४९ तमे संवत्सरे तदानीन्तनः राजा जगद्दीपेन्द्र नारायण स्वराज्यमिदं(कोचबिहारमण्डलम्) भारतस्य सर्वकाराय दत्तवान् । १९५० तमे वर्षे कोचबिहार इति स्थलं पश्चिमबङ्गस्य मण्डलरूपेण आख्यायितम् आसीत् । फलकम्:Rp

कामारूपराज्यस्य अंशरूपेण स्थलमिदं यदा आसीत्, तदानीं अस्य अन्तर्भावः 'कामाता' इति प्रदेशे आसीत् ।

भूगोलम्

समग्रकोचबिहारमण्डलं समभूमिप्रदेशे अन्तर्भवति । परन्तु विशेषतः अस्य मण्डलस्य दिनहाटाप्रदेशः अवतलभूमियुक्तप्रदेशेषु अन्तर्भवति । कोचबिहारमण्डलस्य सर्वोच्चभूस्थलं भवति शीतलकुचिप्रदेशः । हिमालयपार्वत्यश्रेण्याः पाददेशे मण्डलमिदं अवस्थितम् । अस्मिन् मण्डले एकाधिकाः विशालाकाराः ह्रदाः सन्ति ।फलकम्:Rp

नदनद्यः

कोचबिहारमण्डले षट्-नदनद्यः सन्ति । ताः यथा-

• तिस्ता नदी,
• जलढाका नदी,
• तोर्सा नदी,
• कालजानि नदी,
• रायडाक् नदः एवञ्च,
• गदाधरनदः फलकम्:Rp

प्रशासनिकविभागः

प्राशानिकदृष्ट्या समग्रे कोचबिहारमण्डले पञ्चबृहत्-ग्रामपञ्चायतसभाः, द्वादश-समष्ट्युन्नयनसभाः, तथा षट्-पुरसभाः सन्ति ।

ग्रामपञ्चायतसभा	बृहत्-ग्रामपञ्चातसभा	समष्ट्युन्नयनसभा	पौरसभा
कोचबिहार् सदर्	कोचबिहार्	कोचबिहार् -१ कोचबिहार् -२	कोचबिहार्
मेखलिगञ्ज	मेखलिगञ्ज	मेखलिगञ्ज हलदिबाडि	मेखलिगञ्ज हलदिबाडि
माथाभाङा महकुमा	माथाभाङा	माथाभाङा -१ माथाभाङा -२ शीतलकुचि	माथाभाङा
तुफानगञ्ज महकुमा	तुफानगञ्ज	तुफानगञ्ज -१ तुफानगञ्ज -२	तुफानगञ्ज
दिनहाटा महकुमा	दिनहाटा	दिनहाटा -১ दिनहाटा -২ सिताइ	दिनहाटा