जार्ज् वाशिङ्ग्टन् कार्वर्
(कालः – १८६४ तः ०५. ०१. १९४३)
अयं जार्ज् वाशिङ्ग्टन् कार्वर् (George Washington Carver) प्रसिद्धः कृषिविज्ञानी । एषः आफ्रिकामूलीयः । अमेरिका-संयुक्त-संस्थाने दास्यपद्धतेः सम्पूर्णतया निषेधात् पूर्वम् एव तत्र जातः । तस्य जार्ज् वाशिङ्ग्टन् कार्वरस्य बाल्यस्य विषये किमपि विवरणं न प्राप्यते । अमेरिकादेशे तदा या वर्णभेदनीतिः आसीत् तस्याः नीतेः कारणतः अस्य जार्ज् वाशिङ्ग्टन् कार्वरस्य प्राथमिकं शिक्षणं कृष्णवर्णीयानां निमित्तम् एव विद्यमाने विद्यालये सम्पन्नम् । अनन्तरं १८८९ तमे वर्षे पदवीशिक्षणम् अयोवे इति प्रदेशे विद्यमाने सिम्प्लन्-महाविद्यालये समाप्य कृषिमहाविद्यालयं प्रविष्टवान् । १८९२ तमे वर्षे स्नातकोत्तरपदवीं प्राप्य तस्मिन् एव महाविद्यालये शिक्षकरूपेण नियुक्तः अभवत् ।
एषः जार्ज् वाशिङ्ग्टन् कार्वर् १८९६ तमे वर्षे बाल्ये स्वेन यत् शिक्षणं प्राप्तुम् अशक्यम् आसीत् तत् अन्यैः सर्वैः अपि कृष्णवर्णीयैः यथा प्राप्येत तथा करणीयम् इति विचिन्त्य अमेरिका-संयुक्त-संस्थानस्य दक्षिणप्रान्तम् अलबाम् अगच्छत् । तत्रत्यायां कृषिसंशोधनासंस्थायां निर्देशकः अपि जातः । शिष्याणां साहाय्येन निरन्तरं कार्पासस्य वर्धनेन निस्सारां जातां भूमिं फलवतीम् अकरोत् । तत्रैव विभिन्नान् फलोदयान् वर्धमानः प्रगतिपराः कृषिपद्धतीः संशोधितवान् । कार्पासम् एकम् एव विश्वस्य जीवनयापनं परित्यज्य कलायं, मिष्टालुकम् इत्यादीनां वर्धनम् अबोधयत् । कलायसदृशानि द्विदलधान्यानि भूमिं फलवतीं कुर्वन्ति इत्यपि संशोधितवान् । एषः जार्ज् वाशिङ्ग्टन् कार्वर् प्रयोगालये निरन्तरं श्रमं कुर्वन् कलायेभ्यः क्षीरं, पिष्टं, सौन्दर्यसाधनं, वर्णम् एवं ३०० विभिन्नानां वस्तूनाम् उत्पादनम् अपि संशोधितवान् । मिष्टालुकेभ्यः विनिगर्, रब्बर्, मसी, निर्यासः इत्यादीनां १०० वस्तूनाम् उत्पादनं संशोधितवान् । स्वेन संशिधितं सर्वं ग्रामं ग्रामं प्रापयितुं प्रवासम् अपि अकरोत् । स्वेन अर्जितं सर्वम् अपि कृषिविषये संशोधनार्थम् एव व्ययितवान् अयं जार्ज् वाशिङ्ग्टन् कार्वर् ।
अस्य जार्ज वाशिङ्ग्टन् कार्वरस्य संशोधनानि यथा यथा जनप्रियाणि जातानि तथा तथा गौरवपुरस्कारादयः तम् अन्विष्य आगताः । सः देश-विदेशेषु प्रख्यातानां हेन्रिफोर्ड्, महात्मा गान्धिः, हेन्रि व्यालेस्, क्याल्विन् कूलिड्ज्, फ्राङ्क्लिन् रूस्वेल्ट् इत्यादीनां मेलनम् अपि अकरोत् । लण्डन्-नगरस्य रायल् सोसैटी १९१६ तमे वर्षे "फेलो” इति बिरुदम् अददात् । १९२३ तमे वर्षे "स्पिङ्ग् आर्न्” इति पदकं प्राप्नोत् । १९३९ तमे वर्षे "रूस्वेल्ट्" पदकं, १९७३ तमे वर्षे थामस् आळ्वा एडिसन् प्रशस्तिं च प्राप्नोत् । अयं जार्ज् वाशिङ्ग्टन् कार्वर् १९४३ तमे वर्षे जनवरिमासस्य ५ दिनाङ्के इहलोकम् अत्यजत् । तस्य मरणस्य अनन्तरम् अपि तस्मै प्रश्स्तीः प्रदाय गौरवसमर्पणं कृतम् ।
टिप्पणी
बाह्यसम्पर्कतन्तुः
- George Washington Carver. "How to Grow the Peanut and 105 Ways of Preparing it for Human Consumption", Tuskegee Institute Experimental Station Bulletin 31
- George Washington Carver. "How the Farmer Can Save His Sweet Potatoes and Ways of Preparing Them for the Table," Tuskegee Institute Experimental Station Bulletin 38, 1936.
- George Washington Carver. "How to Grow the Tomato and 115 Ways to Prepare it for the Table" Tuskegee Institute Experimental Station Bulletin 36, 1936.
- Peter D. Burchard, "George Washington Carver: For His Time and Ours," National Park Service: George Washington Carver National Monument. 2006.
- Louis R. Harlan, Ed., The Booker T. Washington Papers, Volume 4, pp. 127–128. Chicago: University of Illinois Press. 1975.
- Mark Hersey, "Hints and Suggestions to Farmers: George Washington Carver and Rural Conservation in the South," Environmental History April 2006
- Barry Mackintosh, "George Washington Carver and the Peanut: New Light on a Much-loved Myth," American Heritage 28(5): 66–73, 1977.
- Linda O. McMurry, George Washington Carver: Scientist and Symbol, New York: Oxford University Press, 1982. (Questia Online Library: here [१], Google Books:here [२])
- Raleigh H. Merritt, From Captivity to Fame or the Life of George Washington Carver, Boston: Meador Publishing. 1929.
- George Washington Carver
- George Washington Carver: Biography, Inventions & Quotes (2013) by Mary Bagley